9. Plac Wolności - Wojska sprzymierzone
Podstawą prawną do wprowadzenia na teren plebiscytowy wojsk sojuszniczych był art. 88 traktatu wersalskiego. Pierwsze wojska francuskie trafiły na Śląsk w 1920 r. Wojska włoskie zaczęły napływać w lutym 1920 r., a siły brytyjskie dołączyły rok później. Polacy entuzjastycznie przyjęli obecność żołnierzy francuskich, z kolei oddziały włoskie zostały potraktowane obojętnie. Natomiast ludność niemiecka protestowała przeciwko stacjonowaniu wojsk francuskich na terenie Śląska.
Żołnierze alianccy w czasie pobytu na obszarach plebiscytowych byli wielokrotnie przegrupowywani. Celem tej ciągłej dyslokacji było zaznaczenie obecności aliantów w możliwie jak największej liczbie miejscowości Górnego Śląska. W trakcie kampanii plebiscytowej przez terytorium Górnego Śląska przemaszerowało od 13 tys. do 22 tys. żołnierzy. Ostatni żołnierzy sił alianckich opuścili obszar plebiscytowy 10 lipca 1922 r.
Przebywający na Śląsku żołnierze – młodzi, z dala od rodzin i ojczystego kraju – często spotykali się z miejscowymi kobietami. Nie było to dobrze widziane w lokalnej społeczności. Kobiety karano obcinając włosy, malując je czarną farbą lub smołą czy też dotkliwie bijąc. Mimo tych przeszkód niektóre z tych relacji kończyły się zawarciem małżeństwa.
Większość wolnego czasu żołnierze spędzali jednak w koszarach, gdyż bariera językowa oraz często manifestowana przez tutejszych mieszkańców niechęć nie sprzyjała wzajemnej integracji. Problemem z którym często borykali się dowódcy było zjawisko prostytucji oraz wybuchające epidemie gruźlicy i szkarlatyny.
Istotnym problemem logistycznym było z kolei zapewnienie żywności dla licznych żołnierzy rozrzuconych po całym obszarze plebiscytowym. Według tabeli żywnościowej zawartej w dzienniku rozkazów wojskowych dzienna porcja żołnierza włoskiego obejmowała: 180 g makaronu lub ryżu, 200 g mięsa lub 150 g suszonego dorsza, gotowanej wołowiny, konserwowej wołowiny lub pół puszki łososia. Uzupełnieniem było 50 g warzyw strączkowych suszonych lub 100 g ziemniaków, względnie 200 g warzyw. Do tego 25 g słoniny lub oleju, 15-17 g pomidorów konserwowych i 800 g chleba. Do picia przewidziano 10 g kawy palonej i 15 g cukru. Ta sama tabela określała również wysokość przydziału tytoniu dla żołnierzy – 5 papierosów i 1 cygaro lub 5 g tytoniu na dzień. Dostępność cygar i papierosów była jednak ograniczona, co powodowało niezadowolenie i protesty. Tradycyjne potrawy i napoje mieszkańców Górnego Śląska nie zawsze spotykały się z aprobatą członków sił alianckich. Włosi tęsknili za makaronem i winem, Francuzi – za czekoladą.
Więcej o wojskach sprzymierzonych w podcastach:
Prof. Adriana Dawid – Jak postrzegani byli żołnierze MKRiP?
https://www.youtube.com/watch?v=NLcnWQFi_ig
Prof. Michał Lis – Czy ślub z obcokrajowcem był akceptowany?
https://www.youtube.com/watch?v=7_3mskrQ5_M
Zobacz również film "Listy z plebiscytowego Opola" Część 1: "O kwaterunkach" https://www.youtube.com/watch?v=Tmj2kPSWfIY
Pismo starosty opolskiego wzywające do uiszczenia opłaty za kwatery wojskowe
[Archiwum Państwowe w Opolu, sygn. 45/2/129]
Rozmieszczenie wojsk włoskich na obszarze plebiscytowym.
Rozmieszczenie wojsk włoskich na obszarze plebiscytowym.
Rozmieszczenie wojsk włoskich na obszarze plebiscytowym, które stacjonowały m.in. w: Opolu, Kluczborku, Byczyna, Strzelcach Opolskich, Gogolinie, Głogówku, Koźlu, Głubczycach, Krapkowicach, Raciborzu, Gliwicach. Wojska francuskie zlokalizowane były dodatkowo m.in. w Zabrzu, Katowicach, Rybniku, Pszczynie, Ujeździe, Jełowej i Komprachcicach. Natomiast żołnierzy brytyjskich umiejscowiono w Bytomiu, Dąbrówce Wielkiej, Lublińcu, Dobrodzieniu, Oleśnie, Opolu, Strzelcach Opolskich i Tarnowskich Górach.